Via Zoom is er contact en zit ik digitaal tegenover Arjen die er schijnbaar ontspannen bijzit en tussen alle bedrijven door graag even van gedachten wil wisselen.
Je bent bezig met de promotie van het nieuwe album. Hoe gaat het met je?
Het gaat heel goed moet ik zeggen. Momenteel is het erg druk met allerlei interviews en ik moet zeggen dat de reacties op het nieuwe Star One album overwegend goed zijn. Beter eigenlijk dan op het laatste Ayreonalbum Transitus. De reacties daarop waren erg wisselend en niet allemaal even positief.
Het is bij mij dan wel bekend dat je voor een release altijd wat gespannen bent. Hoe ervaar je het dan dat de reacties op het album dan toch wat negatief zijn?
Dat doet mij heel wat. Ik word daar niet heel erg blij van. Je hoopt natuurlijk altijd dat een album goed ontvangen wordt en dan zijn zulke reacties niet heel erg leuk. Dat is moeilijk en doet dan best wel pijn. En dat komt mede omdat ik me in de reacties herkende. Natuurlijk zijn er altijd mensen/reviewers die een album niet goed vinden, maar dat kan een kwestie van smaak zijn en die reacties doen me niet zoveel. Bij Transitus echter herkende ik me ook wel in de opmerkingen die bij het album geplaatst waren. Het waren ook dingen/onderwerpen waar ik het mee eens was. Aan de ene kant geeft dat een gevoel van twijfel, aan de andere kant geeft het ook een krachtige impuls om met een daverend album op de proppen te komen.
Had je het gevoel dat het album eigenlijk niet ‘af’ was?
Misschien wel. Het was natuurlijk de bedoeling om er een film van te maken met Transitus als een soort soundtrack. Dick Maas was er klaar voor en ik was er klaar voor maar het maken van een film kost bakken met geld en er was gewoon niet genoeg geld om het allemaal te realiseren.
Je had het ook kunnen bewaren?
Dat had gekund, maar daar ben ik niet zo goed in. Het album was klaar en dan kan ik het niet zomaar op de plank leggen. Dan gaat het enthousiasme eraf en krijgt het voor mij minder betekenis. Dus na het uitbrengen van Transitus had ik gewoon weer even zin om even een flink heavymetalgeluid op te nemen. Weer even knallen en de gitaar stevig inzetten.
De muziek op Star One klinkt een stuk heavier, maar het is niet altijd duidelijk waar nu precies de grens ligt tussen Star One en Ayreon. Een compositie als Prescient zou zomaar op een Ayreonalbum neergezet kunnen worden.
Daar heb je helemaal gelijk in. Prescient is de uitzondering op de regel hier. Het is het meest proggy nummer op het album. Het idee kwam in me op toen ik Even Less van Porcupine Tree uit 1999 weer hoorde. Ik ben aan de slag gegaan en je weet inmiddels dat ik iedere demo eerst laat horen aan mijn ‘circle of trust’. Zij waren het er unaniem over eens dat Prescient gewoon een waanzinnig goede compositie was. En de mening van hen is voor mij altijd heel belangrijk en enigszins leidend.
Ik neem aan dat je broer uit je circle of trust ook dit keer weer een bijdrage heeft geleverd. In Lost Children Of The Universe is zijn stempel wel weer aanwezig.
Ja, hij heeft weer heel goed werk geleverd. Ik ben blij met zijn bijdrage daarin.
Voor Revel In Time heb je gekozen voor een reeks aan muzikanten en zangers die afzonderlijk een compositie van hun bijdrage voorzien. Was dit vanaf het begin al het plan of heeft de situatie rond corona daar ook een handje in gehad?
Corona heeft er zeker voor gezorgd. Mijn idee was om ook dit derde album gewoon met de vier zangers Dan Swäno, Floor Jansen, Sir Russell Allen en Damian Wilson te doen. Maar ook op het nieuwe album zijn er diverse dialoogzangpartijen en ik kon ze niet naar mijn studio halen. Wanneer ik het oorspronkelijke plan aangehouden zou hebben, zou ik mijn idee naar hen toe moeten sturen. Dan zouden ze het inzingen en dan moest ik het weer terug gaan sturen met aanwijzingen enzovoorts. Dat ging gewoon niet lukken. Ik koos er dus voor om verschillende mensen te benaderen voor de afzonderlijke composities op het album. Hierdoor was ik (weer) in de gelegenheid om ook met nieuwe(re) zangers/zangeressen in zee te gaan. Ik had er daarom dertig aangeschreven om mee te werken. En hoewel corona ervoor heeft gezorgd dat ik niet kon opnemen in mijn eigen studio, had het ook het voordeel dat iedereen ook meteen ‘ja’ zei toen ik ze vroeg om mee te doen. Zo speelt iedereen op het album die ik benaderd heb.
Waarmee je dus een soort van corona-monument hebt gemaakt.
Bij het album kom je ook met een tweede cd waarop de originele composities staan met de ‘guidevocals’. Heb je niet overwogen om dit gewoon als album uit te brengen?
Nee hoor. De zangers/zangeressen die de ‘guidevocals’ hebben opgenomen, hebben geweldig werk verricht. Vandaar dat ik het er als extra cd bij heb gedaan. Ik heb zelf ook nog wat lead vocals als guide gedaan. Je moet dan ook weten dat ik mijn eigen guide-vocals ook voor de guidevocals heb gedaan. Maar dat ga ik niet op een cd zetten (lacht). Uiteindelijk heeft het zo goed uitgepakt en hebben bijvoorbeeld Marcela Bovio en John Jaycee Cuijpers prachtig werk geleverd.
Ik moet zeggen dat de verschillende versies ook dicht en netjes bij elkaar passen. Bij Fate Of Man hoor ik wel verschil tussen Marcela en Brittney Slayes. Marcela heeft een meer vloeiende zangstijl terwijl Brittney scherper klinkt.
Dat klopt wel. Brittney is geweldig en haar stem heeft meer dat krachtige dat bij Fate Of Man past.
Daarbij is Jaycee niet alleen op de alternateversie te horen, maar heeft hij ook de lead vocals in Beyond The Edge Of It All.
Jaycee is een geweldige zanger. Dat heeft hij al laten horen bij de liveoptredens. Zijn stemgeluid verdiende het om ook op het album te komen.
Nu sprak je eerder over de beperkingen rond corona. Toch heb je voor de video van Revel In Time opnames in de Verenigde Staten gemaakt.
(Arjen lacht en vertelt verder) Dan is het toch mooi gelukt dat iedereen dat ook denkt. Nee hoor. Joost (van den Broek) Ed (Warby) en ik stonden gewoon in de Sandlane studio voor zo’n groot zwart doek. De rest van de filmcrew stond in Pennsylvania waar ze alles opnamen. Het was gewoon mooi om Brandon in de video te laten spelen en we hebben daarom via de sociale media gevraagd of mensen die daar in de buurt konden zijn bij het filmen van de video mee wilden spelen in de video. Wie weet. We kregen maar liefst 200 mensen die wel mee wilden doen in de video. Het zijn dus allemaal vrijwilligers/fans die je in de video ziet. Napoleon, Jeanne d’Arc enzo zijn dus allemaal fans. De filmcrew heeft er een mooie video van gemaakt.
Eerst dacht ik nog even dat de televisieserie Dr. Who hier mee te maken had.
Ja, dat kan ik me wel voorstellen met die telefooncel. Misschien heeft de videocrew wel aan deze serie gedacht. Toen ik het uiteindelijk resultaat voor het eerst zag, werd ik wel wat emotioneel moet ik zeggen. Emotioneel omdat het zo gaaf was, maar ook omdat het zo grappig is.
Het centrale thema op het album is ‘tijd’ en zijn geïnspireerd door elf verschillende films. Hoe werkt dat bij jou. Haal je de inspiratie uit het verhaal of uit het gevoel dat je krijgt bij een film?
Dat de composities gelinkt zijn aan een specifieke film betekent niet helemaal dat ik door de films geïnspireerd ben. Alles begint met de muziek. De start van het album komt puur uit de muziek. Het is wel zo dat ik het begrip ‘tijd’ wilde gebruiken, dus ben ik in mijn hele collectie op zoek gegaan naar films die iets met ‘tijd’ te maken hebben. Dat kostte best nog wat tijd. De opener op het album Fate Of Man is een krachtig en snel nummer en ik kwam dus al snel uit bij de film Terminator. De stijl van de muziek die ik had geschreven bepaalde dus eigenlijk in grote mate de keuze van de film die ik erbij heb gepakt. Het gaat me dan niet eens zozeer over het verhaal zelf, over de verhaallijn, maar meer over de gedachte die achter het verhaal ligt. Wat heeft de regisseur willen vertellen met het verhaal en de film. Dat is hetgeen waar ik naar op zoek ben gegaan. Daarbij is een titel belangrijk en soms ook leidend. Zo zat ik de hele tijd met de zin Beyond The Edge Of It All in mijn hoofd en zocht een film die daar het beste bij paste. De teksten zijn dan belangrijk. Het album is sowieso muzikaal afwisselen neergezet. Bij Transitus was dat weer anders. Omdat het album één geheel is, kent het album ook niet echt uitschieters.
Maar ook de Theory Of Everything is toch op die manier neergezet?
Ja, dat is zeker waar. Het album is inderdaad ook één geheel. Eigenlijk bestaat het uit slechts vier composities die ik uiteindelijk in 42 stukken hebben gedeeld. Maar misschien had ik dat achteraf ook niet moeten doen.
Toch heeft het album zeker uitschieters, maar dan wel op het juiste moment.
Terug naar de teksten op Revel In Time. Jouw teksten lezende heb ik het idee dat ‘reizen’ in de tijd vaak tot ellendige situaties leidt.
Vaak gaat het inderdaad niet goed wanneer je met de tijd gaat knoeien. Je grijpt uiteindelijk in in het verleden of de toekomst en daar komt altijd ellende van. Het is echter wel fascinerend om erover na te denken. Vooral bij The Year Of ’41 heb ik die fascinatie. Ik heb hiervoor de film The Final Countdown uit 1980 bekeken en het is mooi hoe het dilemma om in te grijpen in het verleden naar voren komt. Gaan we actie ondernemen en de aanval op Pearl Harbour voorkomen en veranderen we daarmee de gehele toekomt of doen we het niet. Naar mijn idee is dat bekend onder het begrip de grootvaderparadox dat erover gaat dat je terug in de tijd reist en je grootvader zou vermoorden voordat één van je ouders is geboren. Dan zou je zelf ook niet bestaan (maar zou je ook als tijdreiziger niet terug kunnen gaan in de tijd waardoor je grootvader toch niet vermoord wordt en je toch geboren kan worden enz..:red).
Zou je het niet leuk vinden om voor al die films een soundtrack te maken?
Ik geloof niet dat dat me zou lukken. Ik ben er niet zo goed in om in opdracht composities/muziek te schrijven. Maar mocht Steven Spielberg bellen (haha). Muziek schrijven voor mijn eigen film is me wel gelukt, maar wanneer iemand het zou vragen. Nee, dan geloof ik niet me dat goed afgaat.
Mijn inspiratie laat zich denk niet sturen door beelden of zoiets. Dat doet me ook weer denken aan een vraag van een journalist aan iemand anders: “Where does your inspiration comes from?” Waarop diegene droog zei: “From my brain of course”.
Zoals al gezegd is het begrip ‘tijd’ het centrale thema op het album. Naar mijn idee is tijd een kunstmatig iets waarmee we orde in ons leven brengen. Stephen Hawking probeerde het begin van alle tijd te vinden. Welke betekenis heeft het begrip ‘tijd’ eigenlijk voor jou?
Tijd intrigeert me. Alle theorieën over de big bang en dergelijke vind ik interessant. Maar voor mij is de tijd van nu het belangrijkste. Er is geen bepaalde tijd waarnaar ik terug zou willen. Tijd is alles, dus maak er nu gewoon het beste van. The Meaning of life is give life meaning. Tijd is nu. Ik haat het om naar het verleden of de toekomst te kijken. Wanneer je terugkijkt zijn er leuke en verdrietige herinneringen. Bij de leuke herinneringen is het jammer dat ze al voorbij zijn en bij de verdrietige momenten ervaar je het verdriet weer. En hoe de toekomst eruit ziet, wil ik gewoon niet weten. Weten wanneer wat gebeurt of wanneer mijn einde is. Niet mijn ding. De tijd is voor mij wel heel belangrijk. Ik heb een strak ritme en sta iedere dag om 6.50 uur op, ontbijt zo laat, eet ’s avonds om 18.05 uur enzovoorts en volg zo een ‘strak’ dagritme. Ik weet ook de hele dag ongeveer hoe laat het is. De tijd gaat veel te langzaam voor mij.
Heb je dan nooit dat je lekker bezig bent met componeren en de tijd kan vergeten?
Nee, dat gebeurt me eigenlijk nooit. Ik kan wel op de klok kijken en denken. Oh ik heb nog tien minuten. Bij mijn partner Lori is dat precies het tegenovergestelde. Zij heeft altijd honderd dingen te doen en tijd te weinig. Maar zij kan goed omgaan met mijn ritmes. Mijn ex had daar toen meer moeite mee, maar ervaart nu dat het hebben van zo’n strak dagritme ook voordelen heeft. Dan lijkt het wel of het allemaal geweldig is hoe ik met de tijd op de dag omga, maar ik zou de tijd ook wel eens gewoon los willen kunnen laten hoor. Dan ben ik teveel bezig met de tijd en ik zou het wel lekker vinden om lekker bezig te zijn en de tijd te verliezen.
Nu komt er, op onze leeftijd, ook een tijd dat bepaalde muzikanten komen te overlijden. Afgelopen week overleed Meat Loaf op 74-jarige leeftijd. Toch een ‘icoon’ uit onze tijd. Hoe ervaar jij het dat we langzaam aan onze muzikale voorbeelden/idolen aan het verliezen zijn?
Ik vind het raar dat het er eigenlijk niet meer zijn. Ik weet het wel maar het raakt me niet echt. Word jij er verdrietig van?
Verdriet is een groot woord, maar met het heengaan van mijn ‘muzikale helden’ heb ik soms het idee dat mijn achterland langzaam aan afbrokkelt. En dat ik daarmee mijn liefde voor die muziek minder goed kan delen. Hoewel er natuurlijk genoeg video- en audio-opnames zijn.
Ik kan het toch sneller naast me neerleggen. Hoewel ik moet toegeven dat het overlijden van bijvoorbeeld Bowie mij ook wel wat deed en ik het eigenlijk niet kon of wilde geloven. Het verschilt dus wel per persoon.
Even weer wat anders. Met Ayreon zit je momenteel bij Mascot Label Group, dus ik had eigenlijk verwacht dat ook Star One hierdoor uitgegeven wou worden. Maar Revel In Time komt toch nog bij InsideOut Music uit. Is dat niet verwarrend?
Nee hoor. Dat heeft gewoon te maken met contracten die er liggen. Ik zou bij InsideOut Music drie albums maken met Star One, dus daarom geven zij het album ook uit. Met Ayreon had ik geen verplichtingen meer en ben ik overgestapt naar Mascot Label Group. En daar heb ik absoluut geen spijt van. Het is een groep heerlijke mensen die me ook nu gewoon helpen bij de promotie. Wanneer ik er even niet uitkomt met een filmpje voor facebook of zo, helpen ze me graag en denken ze met me mee. Het is fijn om voor dit label te werken. En dat plezier, de inzet en het vertrouwen tussen elkaar is vele malen belangrijker dan veel geld of het aantal albums dat je moet maken.
Is er na Transitus nog wel een toekomst voor Ayreon?
Natuurlijk. Ayreon is mijn baby. Dat gaat gewoon door en ik maak zoveel mogelijk albums met/als Ayreon.
En andere projecten zoals Ambeon?
Ja dat week ik niet. Tot nog toe zijn de sideprojects vaak eenmalig. Ambeon gaat niet meer lukken met Astrid van Veen. Die is met andere dingen bezig. En ook voor The Guilt Machine is niemand eigenlijk beschikbaar. En voor The Guilt Machine zou ik ook niet weten of ik het een vervolg zou willen geven. Dat album is zo sterk dat het moeilijk zou zijn om te overtreffen of zelfs te evenaren. Met Anneke van Giersbergen heb ik The Gentle Storm gedaan. Hoewel ik nog wel plannen met Anneke heb, zal het geen tweede Gentle Storm worden. Het liefst werk ik weer aan een solo-album. Weer even rustig en alleen. Star One was weer geweldig om te doen, maar met zoveel gasten op het album is het toch altijd veel werk en druk.
En samenwerken met iemand zoals bijvoorbeeld Devin Townsend?
Nou, ik moet zeggen dat dat wel een uitdaging zou zijn. Ik heb hem wel eens gevraagd, maar helaas heeft hij daar niet op gereageerd. Werken met Michael Mills zou ik wel leuk vinden. Hij heeft voor de composities Prescient de teksten geschreven en hij krijgt van mij veel ruimte. Trouwens wanneer David Gilmour, Ian Gillan, Robert Plant of Kate Bush me bellen zou ik ook wel toehappen hoor.
Maar met Michael Mills is het goed werken hoor. Hij is echt heel goed. Ik vind het ook jammer dat zijn eigen carrière zo moeilijk van de grond komt. Misschien is zijn muziek wat te afwijkend en loopt het gewoon niet met de promotie of zijn management, maar hij verdient meer aandacht.
Dat is wel bijzonder omdat je Michael Mills met The Theory Of Everything eigenlijk hier een podium heb gegeven en hij door dat album zo bekend is geworden bij de Ayreonfans.
Michael kan zichzelf dan ook heel goed presenteren. Maar ik heb het idee dat jij, sinds de live-optredens, ook meer op de voorgrond bent getreden of heb ik dat mis?
Dat heb je inderdaad mis (haha). Nee he is toch een soort gedwongen dat ik naar voren stap. Ik vind het nog steeds niet leuk. Ten tijde van Vengeance vond ik het wel leuk op het podium maar ondertussen hoeft het van mij niet hoor. Op het podium ben ik toch onzeker, maar het publiek wil het en dat geloof ik ook. Bij de musical The Human Equation kwam ik helemaal aan het eind nog op het podium, maar het publiek wil je toch heel graag zien en dan is het wel een beetje gek wanneer ik niet op het podium verschijn. Vandaar dat je mij tijdens de optredens meer hebt gezien. Wat betreft alle filmpjes op YouTube en facebook is het wat gemakkelijker. Gewoon een beetje kletsen in een camera voor mijn neus is niet zo moeilijk.
Ja, dat ik een goede vraag. Ik denk dat ik voor film moet kiezen. Het is voor mij moeilijk om nog gewoon van muziek te genieten. Ik ben zo met muziek bezig, dat ik bij andere composities altijd meteen van alles hoor wat niet goed klinkt of zo. Ik kan moeilijk objectief als luisteraar/liefhebber naar muziek luisteren doordat ik zelf die muzikant/componist ben die alles graag goed doet. Ik weet gewoon teveel van muziek en opnametechnieken. Wanneer ik dan op Spotify of zoiets een nieuw nummer hoor, zet ik het al gauw opzij.
Voor een gedeelte herken ik dat wel dat je in eerste instantie niet meteen een ‘click’ voelt met een compositie, maar doordat ik als reviewer mezelf ‘dwing’ om een album vaker te luisteren, verandert het idee over een album vaak toch en ontluikt een compositie zich als een oester of roos, hoe je ook wilt noemen.
Misschien ben ik dan inderdaad wel eens wat te ongeduldig en zou ik muziek meer kans moeten geven. Nu doe ik dat niet. Maar voor nu kan ik me in films nog wel inleven en genieten van film.
Mijn advies is om soms dingen toch een tweede kans te geven. Dank je voor je tijd.
Ik ga mijn best doen. Jij ook bedankt en wellicht zien we elkaar bij een volgend project, het solo-album misschien. Ik ga mijn best doen.
En zo sluiten we onze computervensters weer en gaat Arjen verder met een volgend interview. Ik ben bang dat hij het diner van vijf over zes vandaag niet gaat halen. Geeft niet. Ik zet Revel In Time nog een keer op en geniet nog even na van het gesprek.