Met Ayreon Universe kwam een droom van velen in vervulling. Iedereen was van mening dat dit een once-in-a-lifetime-experience zou zijn en vanuit vele landen kwamen de fans naar Tilburg om het project Ayreon live te zien en te horen. Verrassend genoeg kreeg het een vervolg op Graspop het daaropvolgende jaar. Dat afgelopen weekend het album Into The Electric Castle integraal live neergezet zou worden, hadden sceptici niet kunnen voorzien. Ook de vier optredens waren in een mum van tijd uitverkocht en zo leek 013 in Tilburg wederom het progressief centrum met 64 nationaliteiten die de zaal tot de nok toe vulden.
Wanneer het doek valt, staat er een ‘echt’ kasteel op het podium met daarboven een levensgroot videoscherm waarop de visuele effecten de muziek onderstrepen en aanvullen. Mastermind Arjen Anthony Lucassen heeft samen met Joost van den Broek het geheel tot in de puntjes voorbereid en heeft zich muzikaal omringd met een keur aan muzikanten die voor de aanwezigen goed bekend zijn. De basis van Ed Warby, Johan van Stratum, Joost van den Broek, Ben Mathot en Ferry Duijsens is ditmaal aangevuld met de gitaristen Bob Wijtsma en Marcel Singor en cellist Jurriaan Westerveld. Een band die het geluid van Ayreon strak en goed neerzet en op de een of andere manier er in slaagt om aanwezig te zijn op het mooie podium, maar de aandacht steeds weet te richten op de zangers en zangeressen die het verhaal zingend vertolken.
Het album Into The Electric Castle, dat als een soort doorbraak voor Arjen gezien kan worden met het project Ayreon, is een conceptalbum dat weinig geheimen kent voor iedereen in het publiek. Toch is het een meerwaarde om het nu ook te mogen ondergaan met de zangers in het vizier. Door het spel op het podium en de narrator in de vorm van Star Treks John de Lancie gaat het verhaal meer en meer leven en word je in bijna twee uur meegezogen in het avontuurlijke verhaal.
Wat het optreden zeer bijzonder maakt, is het feit dat het merendeel van de zangers/zangeressen van het origineel dit weekend ook hun ‘ding’ komen doen. Fish bijt hierbij de spits af. In een een-tweetje met Simone Simons overtuigt hij met zijn aanwezigheid en imposante voorkomen en zijn stemgeluid, dat zo karakteristiek is en door de tand des tijds misschien minder krachtig klinkt, maar nog altijd die gevoelige noot in zijn zang weet te leggen. In Isis And Osiris krijgt het publiek ook meteen te maken met Edwin Balogh en Anneke van Giersbergen. Laatstgenoemde ontlokt bij het publiek een groot applaus. De cast is zo al indrukwekkend genoeg en daar bovenop laat Damian Wilson nog eens horen dat hij over een geweldig stemgeluid beschikt. Qua detail is het mooi om te zien dat de diverse zangers en zangeressen hun personage ook in kledij weergeven. John de Lancie geeft het verhaal tussen de composities meer inhoud en kondigt aan wat komen gaat. Het duo Jaycee Cuijpers en Arjen Lucassen laat in het wat bluesy/retroachtige Amazing Flight mooi zien hoe indrukwekkend en relativerend de verhaallijn is. Op blote voeten vleit Arjen zich als hippie in een zitzak en zet schijnbaar ontspannen de waterpijp aan zijn lippen. Bijzonder is het feit dat hij gedurende het hele concert op komt draven in zijn rol en dan niet als muzikant maar als zanger. Hij heeft daarbij compleet zijn comfort zone verlaten.
De gemiddelde leeftijd neemt aardig toe wanneer Thijs van Leer met zijn 71 jaar laat horen dat zijn fluitspel ongekend goed is. Zijn spel in combinatie met het vioolspel van Ben is enerzijds enigszins luchtig, maar daarnaast ook zo kenmerkend voor het progressieve rockgeluid in Ayreon. Zanger van het eerste uur Edward Reekers vertolkt zijn rol als futureman in stijl en met waardigheid. Edward is live een vast onderdeel in de shows en zijn innemende stemgeluid doet het publiek verstommen.
Er blijft gedurende de gehele uitvoering voldoende te zien. Ed Warby verhuist op een gegeven moment naar een eenvoudige drumkit midden op het podium met Johan van Stratum naast hem spelend op een staande bas. Voor mijzelf merk ik dat het kippenvel me op de armen staat wanneer Damian Wilson zijn rol vertolkt in Across The Rainbow Bridge. Zijn stemgeluid is enerzijds zo gevoelig, maar ook zo ontzettend krachtig en vergelijkingen met And The Druids Turn To Stone zijn snel gemaakt. Langzaam verdwijnen de diverse personages uit het verhaal dat hierbij gesymboliseerd wordt door het weglopen door de kasteeldeur.
Bepalend voor het succes van de muziek van Ayreon is de veelzijdigheid die aan bod komt. Zo weet Anneke, samen met Dianne van Giersbergen, Marcela Bovio en Thijs van Leer hemelse klanken neer te zetten in Valley Of The Queens maar wordt er een stevig geluid neergezet in The Castle Hall. Hierbij staan er alleen al op het podium twaalf man te spelen/zingen. Daarna is er dan weer ruimte voor meer luchtig spel in Tower Of Hope. Ik heb het idee dat vooral Thijs van Leer uitermate geniet van het samenspel van gitaar, fluit en viool.
Wanneer er een witte vleugel het podium op wordt gereden, krijg ik al een vermoeden wie de speciale gast mag zijn en inderdaad komt Robbie Valentine een prachtig stuk piano spelen terwijl het verder doodstil is in de volle zaal. Het verhaal vervolgt en krijgt de grand finale in Another Time, 
Another Space waarin de voltallig crew het podium betreedt. Bijzonder detail is het feit dat Anneke van Giersbergen haar kledij van The Egyptian niet meer draagt. En dan is het afgelopen, lijkt het afgelopen. Maar…..het optreden dat betiteld is als Electric Castle & Other Tales vervolgt met de Other Tales. Hoewel je zou kunnen verwachten dat er nog meer Ayreoncomposities komen, heeft Arjen gekozen voor een bloemlezing van projecten die hij buiten Ayreon heeft gemaakt. Van het relatief onbekende Ambeonproject (door Simone Simons) via Stream Of Passion, The Guilt Machine (door Damian Wilson) en The Gentle Storm speelt hij ook Pink Beatles In A Purple Zeppelin van zijn soloalbum waarbij het beeld van Rutger Hauer niet mag ontbreken en komt Robert Soeterboek een compositie van het Star One project vertolken. Een compositie waarbij Arjen voor het eerst deze avond zijn gitaar omgehangen heeft. Daar tussendoor een zijsprong naar Kayleigh van Marillion. Zanger Fish is hierin natuurlijk de ster. Hoewel het niet de beste versie is, is het heel leuk om hem deze compositie te zien zingen. Voor mij is het bijzonder omdat ik Kaleigh sinds ik Marillion in 1985 in Utrecht live zag, niet meer live heb mogen meemaken.
Met een dank aan alle medewerkers komt er dan toch een einde aan een uitmuntende show waarin ogen en oren optimaal verwend zijn en waar het aanwezige publiek niet anders dan uiterst tevreden dit optreden mag herinneren als een hoogstaand muzikaal en visueel spektakel.
Fotografie : Marcel Helder
