Classic album: Nine Inch Nails – The Downward Spiral (1994)

Je kent het wel. Dat album dat steeds weer in je playlist verschijnt. Een plaat die herinneringen oproept. Een klassieker die bekend of onbekend is voor het grote publiek. Rockportaal gaat de komende periode regelmatig een recensie van een classic album plaatsen. Deze keer een van de absolute meesterwerken van Nine Inch Nails.

 
In 1994 zag de wereld er ineens anders uit. Deze plaat is voor mij de definitieve doorbraak naar andere muziek dan de vooral (hard)rock/ metal die ik sinds begin jaren tachtig luisterde. Het keiharde ongenuanceerde Mr. Self Destruct zet direct de toon. Het thema, de neergang van de hoofdpersoon in verschillende fases, is nog nooit zo levendig en divers op plaat gezet. The Downward Spiral weet typische rockelementen in balans te brengen met elektronica, eigenzinnige ritmes en soms zelfs een piano (dat laatste doet men zelfs in een keiharde stamper als March Of The Pigs). De plaat klinkt ongemakkelijk. Het klinkt kwaad, machteloos en gevaarlijk tegelijk. Alle stadia van depressie, kwaad zijn op alles en iedereen en de roep om hulp komen voorbij. Het is eigenlijk ongelooflijk, maar een tekst als ‘You get me closer to God’ en ‘I wanna fuck you like an animal’ (Closer) heeft de nodige massa’s aan het dansen gezet. Het bombastische vol met dwingende beats vol zittende Ruiner laat horen dat Trent Reznor (de man achter NIN) van meerdere markten thuis is. Alleen al de afwisseling in dit nummer tekent het karakter van deze hele plaat. Het is diep, het is een zoektocht naar perfectie en de lagen in de muziek zijn (zeker voor die tijd) ongekend. Luister deze plaat maar eens met een koptelefoon en je weet wat ik bedoel. De bevreemdende, maar uiterst mooie kalmte in A Warm Place staat haaks op alle kwaadheid en agressie die de plaat ook uitstraalt. Dat laat het beangstigende Reptile direct horen. Het titelnummer geeft de leegte en waanzin uiterst fascinerend vorm. De uiteindelijke neergang in afsluiter Hurt is pijnlijk, maar doeltreffend. De repeat knop stond heel lang standaard aan en deze plaat keert nog steeds regelmatig terug in mijn playlist.
 
Bij het uitkomen van de plaat was ik in eerste instantie niet direct overtuigd. Ik ben drie keer naar de platenzaak geweest om het te beluisteren. De eerste keer dacht ik dat het niks voor mij was. De muziek intrigeerde mij schijnbaar toch, want bij mijn volgende bezoek kon ik niet anders dan nog een keer luisteren. Het heftige (Mr. Self Destuct en Big Man With A Gun) zette mij toen nog door de voor een metalhead tegendraadse aanpak op het verkeerde been. De rustigere nummers hadden telkens iets dreigends. Niet bepaald eendimensionaal. Nadat ik de derde keer de plaat weer liet opzetten had ik het idee dat ik het moest kopen. Niet omdat ik overtuigd was dat ik het goed vond, maar omdat er schijnbaar iets was dat mij telkens naar The Downward Spiral trok. Thuis, toen ik de plaat meerdere keren kon luisteren, liet het me niet meer los. Het live optreden tijdens Woodstock 94 van de in modder gehulde muzikanten die op televisie werd uitgezonden droeg daar ook een belangrijk steentje aan bij. Een groeibriljant die ongekend is in kracht, maniakale teksten en diepgang.
 
Nine Inch Nails heeft natuurlijk meer goede albums uitgebracht. The Fragile (1999) is een plaat die dezelfde lijn van The Downward Spiral weet door te zetten. Het debuut Pretty Hate Machine (1989) is een prima plaat met geweldige nummers. Enige wat toen nog miste was de ijzersterke productie en de gelaagdheid in de muziek die NIN zo uitzonderlijk maakt. Die eerste aanzetten tot gelaagdheid lieten de EP’s Broken en Fixed (beide uit 1992) wel horen. Nu volg ik NIN nog steeds. De magie van ooit is op plaat verdwenen, maar het blijft goede muziek. Live zijn Trent Reznor en zijn (telkens wisselende) kompanen nog steeds geweldig. De energie, de kracht en het samenspel tussen beeld/ lichtshow en muziek is nog steeds van ongekend niveau.
 
Nine Inch Nails