We mogen concluderen dat het laatste het geval is geweest. Met het Devin Townsend Project leek Devin zelf zichzelf teveel restricties te hebben opgelegd en om van dit juk af te komen, kon hij alleen maar concluderen dat hij als Devin Townsend verder moest gaan. En dat is het gelukt op Empath. Of iedereen daar blij mee is, dat durf ik niet met zekerheid te zeggen, want Devin Townsend heeft niet alleen iedere mogelijke grens overschreden. Hij heeft iedere hoek van het muzikale genre uitgeplozen en opgezocht. Empath is daarmee een album vol (death)metal, jazz, opera en pop geworden waarvoor Devin hulp heeft gekregen van gelijkgestemden.
Om het allemaal mogelijk te maken is hij afgereisd naar Wales om daar met onder meer Nathan Navarro en Mike Keneally aan zijn laatste (meester)werk te werken. Het lukte hem niet om één drummer te selecteren voor het werk op Empath. Na een zoektocht besloot hij gebruik te maken van Morgan Agren (o.a. Frank Zappa) voor de improvisatie-achtige rustige en jazzy stukken, Anup Sastry (Monuments, Periphery) voor de meer proggy stukken en Samus Paulicelli (o.a. Abigail Williams) voor de steviger metalstukken. Daarnaast kun je ook de bijdragen van onder meer Elliot Desagnes, Steve Vai, Chad Kroeger en Anneke van Giersbergen (hoe kan het ook anders) horen op het album.
Genoeg ingrediënten om de muzikale gedachtenkronkels van Devin vorm te geven. Al gauw blijkt inderdaad dat het album bol staat van muziek in allerlei vormen, stijlen, kleuren en emoties en het is nagenoeg onmogelijk om het geheel in woorden te vangen. Ik krijg steeds het idee dat ons alfabet gewoon niet genoeg letters bevat om het album te omschrijven.
Tot en met de zesde compositie op het album kan ik Devin Townsend aardig volgen, maar daarna wordt er zelfs een flink beroep gedaan op mijn uitgebreide muzikale voorkeursstijlen en ben ik persoonlijk niet overdreven gecharmeerd van de tweede helft van het album dat eindigt met de epische afsluiter Singularity dat met ruim 23 minuten en de variëteit beschouwd mag worden als een mini-album op zich. Een mini-album waarop muziek in alle facetten aan de orde komt.
Maar even terug naar het begin wordt de Devin Townsendfan getrakteerd op Castaway met in de slipstream daarvan de eerste single Genesis. Hier krijg je Devin Townsend zoals je hem gewend bent in een compositie met het karakteristieke stemgeluid van Devin in combinatie met koorzang en dat alles in een bombastische muziekeruptie waarin progelementen de boventoon voeren. De lijn zet zich toch aardig voort in Spirits Will Collide. Het geheel klinkt zo ontzettend lekker vol en daarbij heel toegankelijk neergezet. In Evermore, dat eveneens naar voren geschoven is als video, laat Devin horen dat hij de progelementen tot in de puntjes beheerst. In Evermore wordt voor mij voor het eerst duidelijk dat Devin op Empath iedere grens rustig aan het verkennen is. In tegenstelling tot de eerdere composities maakt hij hier meer gebruik van afwisselende sfeerbeelden en muziekstromingen. Tot nog toe verblijdt Devin me wel, maar verrast me nog niet heel erg.
Langzaam aan gaat Devin telkens een stapje verder. De onregelmatigheden in Sprite vragen wel wat van de luisteraar. Geen vierkwartsmaatjes meer die je rustig (en onbewust) kunt gaan volgen, maar een mathematisch stukje dat als een muzikaal sprookje is neergezet. Het is, aangaande het stuk over de drummers, niet heel verwonderlijk dat juist Morgan hier achter de drumkit heeft plaats genomen. Hoewel de sfeer aardig krachtig is, ligt er een melancholisch snufje over heen.
En dat breekt de dam door in Hear Me. Niemand minder dan Samus ranselt hier zijn drumkit af tot de vellen erbij hangen. In een razendsnel en krachtig deathmetalritme ontpopt Hear Me zich tot een adrenalineshot van jewelste en is de samenzang van Anneke en Devin vertrouwd waarbij ook Chad Kroeger zijn ding mag doen. Daarbij is de zangtechniek van Devin zo ingezet dat er een licht industrieel tintje aan het geheel wordt toegevoegd. Het ontbreekt Hear Me niet aan progressieve elementen en sterke riffs terwijl de basismelodie als leidraad dient.
Met Why? zet Devin je meteen in de andere hoek van de muziekkamer in een opera-/musicalachtig stuk muziek. Nu heb ik persoonlijk de pest aan musicals (en opera) dus voor mij is de titel van deze compositie zeer treffend. Why? Het antwoord moge wel duidelijk zijn wanneer je bedenkt dat dit nu net het uitgangspunt van Devin is geweest om Empath op te nemen.
Met Borderlands slecht hij de muur die nog niet gebouwd is. In ruim elf minuten krijg je een fijn groovende compositie die vrij gemakkelijk in het gehoor ligt wanneer je de muziek van Devin Townsend gewend bent. Het is niet oppervlakkig, vol met muzikale details en is een mooie muzikale basis voor een denderend livespektakel zoals hij ze neer kan zetten. Voor Borderlands is de complete muzikale familie ingezet en dat resulteert uiteindelijk in een mooi stukje werk dat naar het einde toe even teruggrijpt naar de muziekgeschiedenis en kan worden betiteld als licht-retro.
Met Requiem raak je lichtelijk in hogere sferen alvorens Singularity van start gaat dat zoals al vermeld een mini-album op zich herbergt. Hier laat Devin geen spaan heel van je muzikale voorkeuren en/of vooroordelen. Je wordt van links naar rechts gegooid en krijgt klassieke deathmetalprog voor je kiezen in een jazzydjent operarecital.
Met Empath verwerft Devin Townsend zich de artistieke vrijheid om muziek te maken los van ieder gelabeld stickertje. Prince had hier een naamswijziging en een ontbinding van een contract voor nodig. Devin Townsend mag het onder zijn eigen naam bij zijn vertrouwde label InsideOut Music doen. Door dit album ontstijgt Devin Townsend zichzelf. Niet altijd geheel naar mijn zin of wens of verachting, maar ik durf wel te zeggen dat de idee van Frank Zappa gereïncarneerd is in het werk van Devin. Soms onnavolgbaar, soms vreemd, misschien geniaal maar altijd kwalitatief hoogstaand. Het zal wel even duren voordat ik Empath echt helemaal ga snappen (en waarderen). Voor nu laat Devin me met Empath alle hoeken van het muzikale palet zien met een bijna knock-out tot gevolg.