Ex Libris – Ann

Dat Ex Libris houdt van geschiedenis is met de release van hun progressieve metal trilogie Ann wel duidelijk. Ann vertelt het verhaal van drie historische Anne’s: Anne Boleyn, Anastasia Romanova en als laatste Anne Frank. Negen nummers nemen je stuk voor stuk mee het verhaal in van hun Ann. Je krijgt te horen wie deze dames waren, waar ze in geloofden en over droomden. Helaas konden geen van de drie dames hun lot ontlopen. Het lot dat onthoofding, executie en uithongeren heet. Ex Libris staat er om bekend complexe muziek niet te schuwen en dit mooi in balans te hebben met mooie symfonische arrangementen. Met de release van deel drie, Anne Frank, van deze trilogie is het tijd voor een complete review van Ann. Het verhaal van Anne Frank zal het daglicht zien op 15 november 2019. Deze trilogie is mogelijk gemaakt door een succesvolle crowfunding campagne. 

We beginnen met deel één Anne Boleyn. De eerste track die we vinden is The Courtship. Deze track verteld het verhaal over hoe moeilijk de relatie zit tussen Anne Boleyn en Koning Hendrik VIII. Je voelt de spanning in de track. Anne neemt geen genoegen om maîtresse te blijven en wil de vrouw worden van Koning Hendrik. Een track die rijkelijk gevuld is met maatwisselingen, veranderingen van sfeer en hoop. Bedenk hierbij dat Dianne hier een heel moeilijke rol heeft om dit te vertolken maar dat doet ze met verve. Je gelooft ieder woord wat ze zingt. Je voelt de emoties van de echte Anne door je lijf gieren. We wandelen verder door haar verhaal met The Miscarriage. Dit is een track die ik zo vaak al geluisterd heb en één van mijn persoonlijke favorieten is. Het is zeker geen leuk thema, toch is het een prachtig nummer. Je voelt de wanhoop en verdriet van Anne wanneer ze wederom een miskraam krijgt. Haar taak om een zoon te baren mislukt keer op keer. Haar rol als koningin staat op het spel. Dianne weet dit als geen ander over te brengen. Je voelt het verdriet, probeer het maar eens droog te houden. Deze track zit een stuk minder progressief in elkaar dan zijn voorganger. Maar zeker niet minder boeiend. Met The Beheading hebben we alweer het slotstuk van Anne Boleyn. De muziek neemt je mee naar het oude Engeland. In het begin nog rustig maar later zitten er toch weer hele fijne haken in de track waar je fijn in blijft hangen en dan genadeloos weer een andere weg in te slaan. Heerlijk! Mag ik ook even benoemen dat het toetsenwerk fenomenaal in elkaar zit. Deze geven juist het gevoel van chaos. Je ziet het bijna voor je, Anne die door de gangen wandelt van het Hampton Court kasteel in afwachting van haar veroordeling en onthoofding bij de Tower of London. Ook hier zijn de emoties goed voelbaar. Van in het begin nog enige hoop naar verwarring, smeekbedes tot uiteindelijk haar lot. Laten we Anne Boleyn nooit vergeten om wie zij echt was en niet om wie velen dachten wie of wat zij was. 

Onder de indruk van deze heftige historie gaan we verder met deel twee, Anastasia Romanova. Benieuwd wat dit verhaal ons te vertellen heeft. Bij aanvang van The Motherland waan je jezelf gelijk in Rusland. Heel episch gaat deze track van start. Een prachtig mannenkoor is te horen. Je voelt je een echte Tsaar in een gigantische balzaal. Deze track verteld het verhaal over Anastasia die zich zorgen maakt om haar zieke broertje Aleksej. Hij blijkt de dodelijke bloedziekte Hemofilie te hebben. Een track die ook hier weer hoop maar ook onrust laat voelen. Hoe moeilijk het voor hun is om de buitenwereld niet te vertellen over de ziekte van haar broertje omdat deze het niet zullen accepteren of vergeven. Er is hoop voor de familie want er is iemand die beweert dat hij de ziekte van Aleksej kan genezen. We gaan verder met The Healer. Deze track gaat heel subtiel van start. De gebeden en hoop van Anastasia’s moeder om haar zoon te genezen is wat we als eerste horen. Haar gebeden worden aanhoort want Vader Grigory is onderweg naar de Romanovs. Ook in deze track mag Dianne shinen in de hogere regionen. De hysterie waar de Tsarina aan leed is ook hier duidelijk te horen. Deze track is ook typisch een track die bol staat van de nodige twists en turns. Heerlijk! Als laatste The Exile. Deze track gaat gelijk een stuk agressiever van start. Je voelt de wanhoop van Anastasia. Zij blikt terug op de mooie tijden die zij hadden die nooit meer zullen terugkeren. Mooi is het om de vogels te horen fluiten in de helft van de track. Je ziet de familie voor je in de tuin buiten spelen. Ook hier heeft het mannenkoor ook een mooi plekje gekregen. Een extra laagje wat de track compleet maakt. Aan het eind van de track is de wanhoop van Anastasia meer dan goed te voelen terwijl zij smeekt om haar ouders, haar broertje en haar zusjes te laten leven. Hoe zij smeekt voor haar eigen leven. Het is haast of Dianne huilt. Kippenvel als de track heel sereen afsluit met alleen het koor en Dianne! Ook dit deel pakt je weer bij de kraag en houd je vast in de houdgreep. Hij zet je aan het denken en maakt je nieuwsgierig naar het hele verhaal. Je wil op zoek naar meer informatie.

We sluiten af met deel drie, Anne Frank. Een deel wat niet geheel verrassend is in dit lijstje met historische Anne’s. Toen de band vroeg op social media of we konden raden om welke Anne’s het in de trilogie zou gaan was dit de eerste naam die iedereen riep. Voor dit laatste deel heeft Ex Libris het achterhuis bezocht in Amsterdam. Om te kunnen voelen hoe het geweest moet zijn om daar in het huis te zitten, de geschiedenis in te duiken. Maar ook de sfeer te proeven daar in de buurt. Er werden ook speciale opnames gemaakt om de akoestiek te meten van de kamer van Anne Frank. Deze opnames werden gebruikt om als extra laagje toe te voegen zodat het bijna klinkt alsof de gesproken stukken in de kamer van Anne Frank zelf zijn opgenomen. Dat wetende en het verhaal van deze Anne al te kennen maakt het lastig om in dit deel te duiken. Wil ik de emoties wel voelen die bij dit historisch verhaal horen? Ik geef het een kans. We starten met The Diary. We horen de klokken waar Anne Frank het ook over heeft in haar dagboek. Al snel hoor je Dianne begeleid door piano. Een heel ingetogen nummer wat het verhaal verteld over Anne Frank die vertelt in haar dagboek dat ze in bescherming hebben gevonden in Amsterdam van het onbekende. Maar ook dat zij in gevaarlijke tijden leven, dat de Duitsers in Nederland zijn aangekomen en samen met hen de Jodenvervolging. Dit stuk wordt in het Nederlands voorgelezen door Dianne. Kippenvel op mijn armen, die de rest van dit deel ook niet meer weg zal gaan, en mijn adem wordt uit mijn strot gerukt. Een stuk heftiger klinkt The Annex. Hier mag Dianne shinen in haar hele bereik. Daar waar zijn voorganger heel subtiel en sereen klinkt is dit met The Annex wel anders. De track is afwisselend bombastisch, vol, recht in je gezicht maar tegelijk ook subtiel en klein! Ook hier weer stukjes tussendoor voorgelezen uit het dagboek van Anne Frank door Dianne in het Nederlands. Een glimp in hoe moeilijk het was in het achterhuis. Deze track heeft ook weer de nodige wisselingen in sfeer. Dan weer virtuoos synths, om daarna weer vol de beuk erin te gooien. Heerlijk! Vol dreiging gaat het laatste stukje van Anne Frank haar verhaal van start met The Raid. Je hoort de sirenes loeien, gevaar dreigt. Ik hoor een soort van volkslied met een duistere ondertoon, gespeeld op gitaar. Met zijn ruim tien minuten biedt deze track veel ruimte om een gepast slotstuk te worden. Dat wordt het dan ook. Al snel klinkt er een hoopvol voorgelezen stukje uit het dagboek. Het is D-day vandaag. Helaas weten wij maar al te goed wat dit betekend. Op de achtergrond hoor je met regelmaat de sirenes loeien en overvalt mij een beklemmend gevoel. Ik probeer mij voor te stellen hoe het moet geweest te zijn om Anne Frank te zijn om het moment van de inval. De paniek schiet mij om de horen, ik wil vluchten. Dat is precies wat je ook hoort op de helft van de track. Ook nu tijdens alle paniek een chaotisch stukje voorgelezen uit het dagboek. Je hoort letterlijk de soldaten binnenvallen, gegil. De paniek en chaos gaat verder!  Ren, verstop, vlucht! Dit vertaald zich in heel chaotisch synth werk, wervelende drums, virtuoos gitaarwerk. Weer kippenvel wanneer deze track eindigt met wederom een stukje voorgelezen tekst over de droom van Anne Frank. Haar droom om een beroemd schrijfster te worden. Dit samen met fluitende vogeltjes en de bekende klokken die je hoort luiden. Sprakeloos laat deze track mij achter! Bedwelmd van wat ik net heb gehoord. We zijn aan het eind gekomen van dit derde en laatste deel van de trilogie. Helemaal koud heb ik het, deze komt wel binnen. Of je het nu wil of niet. Als dit laatste deel je werkelijk niets doet dan begrijp ik het ook niet meer. Laten we dit stukje historie nooit vergeten en ook nooit meer gebeuren!
De Trilogie om kort te gaan:
Ex Libris heeft een erg mooi staaltje historie weten te vertalen naar een pakkende trilogie. Met slechts drie nummers per deel een heel verhaal vertellen is verdomd moeilijk! Toch heeft Ex Libris dit prachtig en respectvol weten neer te zetten. Elk deel heeft de bijpassende sfeer en feel van dat moment. Bijna historisch verantwoord, mag ik het zo noemen? Alle tracks zijn stuk voor stuk pareltjes waar je naar blijft luisteren. Elke keer weer hoor je iets nieuws, ook al heb je de nummers al tig keer grijs gedraaid. Dianne had drie rollen te vertolken en wat voor! Diep respect voor deze dame hoe zij zich ingeleefd heeft in de drie Anne’s en toch ieder op hun eigen wijze heeft neer kunnen zetten. Dat Dianne vocaal een super zangeres is die van alle markten thuis is dat wisten we al langer. Dat zij deze rollen met verve neer zou zetten, daar hadden we geen overtuigingskracht meer voor nodig. Job well done! Ook de heren om haar heen mogen de nodige complimenten krijgen. Zij hebben gezorgd voor de juiste lagen in muziek, de haken om aan te blijven hangen en ogen om doorheen te kruipen, de twists en turns die de muziek van Ex Libris juist zo gaaf maken. Alle tracks zitten mooi in elkaar. Zonder elkaar af te troeven krijgt ieder steeds een mooi plekje zodat elke track steeds een mooi geheel wordt. De ene track is wat makkelijker te begrijpen dan de ander. Juist die afwisseling maken Ann een parel van een album die een breed publiek kan waarderen. Een album wat zeker een must have van 2019 is!
Line up:
Dianne van Giersbergen – Vocals
Koen Stam – Synth, Keys en arrangementen voor hoofdstuk 1&2
Joost van den Broek – Synth, Keys en arrangementen voor hoofdstuk 3
Bob Wijtsma – Guitars
Luuk van Gerven – Bass
Harmen Kieboom – Drums