Gösta Berlings Saga – Et Ex

Ik luister al heel wat decennia naar rockmuziek en in het bijzonder progressieve rock. Daarbij heb ik alles wel een of meerdere keren gehoord. Gelukkig zijn er groepen als Gösta Berlings Saga. Authentiek en volkomen onvoorspelbaar.
Maar zo authentiek qua leeftijd is de groep nu ook weer niet. Gösta Berlings Saga werd immers geformeerd in 2000. Door sterkhouders David Lundberg en Alexander Skepp. Om precies te zijn in de wijk Vällingby van de Zweedse hoofdstad Stockholm. De bandnaam is afkomstig van het gelijknamige epos van de bekende Zweedse schrijfster Selma Lagerlöf (1858 – 1940). In Nederland is zij bekend van het boek Nils Holgerssons wonderbaarlijke reis door Zweden. Maar dat volkomen terzijde…
Muzikaal gezien schotelde het Zweedse kwartet de luisteraar op hun voorgaande albums een potpourri voor van avant-garde, folk, jazz(rock), postrock, progressieve rock en psychedelische rock. Dat waren Tid Är Ljud (2006), Detta Har Hänt (2009), Glue Works (2011) en Sersophane (2016). Op deze schijfjes hoor je muziek die regelmatig herinneringen oproept aan de muziek van Finch, Guapo, King Crimson en Magma. Maar tevens talloze invloeden herbergt van autochtone Zweedse groepen als Trettioariga Kriget, Anekdoten, Änglagard, Dungen en Landberk.
Op het voorliggende vijfde album Et Ex (de eerste op hun nieuwe platenlabel) is een gewijzigde koers ingezet. Die koers vaart men met dezelfde bemanning als op Sersophane. Te weten kapitein Alexander Skepp (drums & percussie), stuurman David Lundberg (Fender Rhodes, Mellotron & synthesizers) en de bemanningsleden Gabriel Tapper (basgitaar, & Moog Taurus) en Rasmus Booberg (gitaar & synthesizers). De gedachte achter Et Ex is volgens de informatie bij het album, het etaleren van het contrast tussen minimalisme en maximalisme in relatie tot progressieve rock. Dit moest ik een kwartier tot mij door laten dringen. Na beluistering van het album dacht ik dat ik het begreep.
In een groot aantal van de acht nummers op deze cd is de invloed van elektronische muziek (EM) aanwezig. En in het bijzonder die van de klassieke Duitse EM uit de jaren zeventig van Tangerine Dream, Kraftwerk en Peter Baumann. Deze invloeden horen we met name in het openingsnummer Veras Tema, maar ook in Square 5 en Artefacts. Vooral in die laatste komen minimalisme en maximalisme binnen zes minuten samen.
Meest extreem en uitgesproken is het donkere en dreigende The Shortcomings Of Efficiency. In een kleine acht minuten wordt je meegesleurd in een achtbaan pur sang. Niet zelden gaan de heren heftig te keer en schurken ze op een goed moment zelfs tegen speedrock en punk aan. Hoe (anti) prog wil je het hebben?
Het meest elektronisch is Capercaillie Lammergeyer Cassowary & Repeat. En dan vooral door de sequencer die vrijwel onophoudelijk aanwezig is. Op dit nummer worden alle (uiteenlopende) toetsen instrumenten ingezet. Na het ultrakorte en akoestische Brus Från Stan wordt het album afgesloten met het langste nummer Fundament. Hier zijn het niet alleen de zwaar klinkende toetsen en staccato gitaar die een rol spelen. Maar vooral het rollende en meeslepende ritme en percussie die de sfeer in het eerste deel bepalen. In het tweede deel keert het logge Tangerine Dream-achtige toetsengeluid weer terug.
Gösta Berlings Saga laat op Et Ex horen dat progressieve rock niet dood is, maar opnieuw heeft uitgevonden. Et Ex is een album waar ik extreem blij van word.