Die voorgangers stonden vol met hypertechnische progmetal, waarin invloeden uit verschillende stijlen en decennia werden verweven in songs die samen de albums tot kleine meesterwerkjes maakten, met The Mountain als voorlopig hoogtepunt. Gentle Giant meets Dream Theater, technisch hoogstaand zonder te vervallen in kijk-mamma-zonder-handen-prog.
Voor Affinity werd er het een en ander omgegooid. Op zich een loffelijk streven, waar nog een album voortborduren op het succes van The Mountain ze niet eens kwalijk genomen zou zijn. Deze ronde begon het componeren niet bij de demo’s van Richard Henshall, maar in gezamenlijke schrijfsessies waar ieder ideeën kon inbrengen. Bepalender was waarschijnlijk dat de focus werd verlegd van de jaren zeventig naar de jaren tachtig. Van Gentle Giant en de fraaie, tegen elkaar in gaande harmonieën, naar het strakkere, poppy geluid van Yes’ 90125 en Toto’s IV. Ik ben muzikaal een kind van de jaren tachtig, dus dat zou me moeten aanspreken.
“Affinity” is niet meer dan een intro. De eerste echte song, “Initiate”, voelt nog aan als het oude Haken, met tempowisselingen, staccato riffs en vocale harmonieën. In “1985” is de nieuwe focus voor het eerst goed te horen. Het is soms bijna een metalversie van Saga. In “Lapse” komt het album weer even terug in vertrouwde wateren, op weg naar de langste song, “The Architect”.
Op eerdere albums waren de langste songs doorgaans ook de echte hoogtepunten (zoals “Celestial Elixir” op het debuut). Hier is het met vijftien minuten voor mijn gevoel vooral een lange song. Vol breaks en tempowisselingen, dat wel. Eerlijk is eerlijk, muzikale verwijzingen naar Noorse black metal – daarom is er ook gruntassistentie van Leprous’ Einar Solberg – zijn niet aan mij besteed. Het navolgende “Earthrise” heeft er weer een hele dikke eighties-saus eroverheen liggen. Van het afsluitende trio songs, “Red Giant”, “The Endless Knot” en “Bound By Gravity” is alleen “The Endless Knot”, een lekker jachtige rocker, nog vermeldenswaard.
Ik weet het niet. Voor mijn gevoel is Haken verDreamTheaterd en dat is een stap terug. Begrijp me niet verkeerd, van Dream Theater geniet ik óók met volle teugen – zie mijn recensie van The Astonishing -, maar waar Haken op vorig albums juist een mooie balans had tussen strak, technisch hoogstaand spel enerzijds en speelsheid in composities en zang anderzijds, delft die speelsheid een beetje het onderspit op Affinity. Een enkele keer lukt dat wel, opvallend genoeg vooral in de misschien wel het meest naar de eighties klinkende song, “Earthrise”. Het kán dus wel.
Dit is een recensie – en daarmee een weergave van mijn voorkeuren. Liefhebbers van bands als Leprous en Periphery zullen volgens mij juist smullen van Affinity. Ik blijf de speelsheid op een groot deel van het album missen. Juist dat onderscheidt Haken voor mij van veel andere technisch uitstekende bands.
Er is trouwens ook nog een limited edition van Affinity met alleen de muziek. Mij ontgaat het nut van een karaokeversie van Affinity een beetje. Ross Jennings’ zangpartijen zijn niet echt makkelijk meezingbaar…
Haken website