Muzikanten en hun merch: sellouts of survivors?

Soms lijkt het alsof een band in de metal en punk geen geld mag verdienen. Het label ‘’sellout’’ wordt al gauw op de band geplakt als ze wat commerciële activiteiten ontplooien of de muziek wat te mainstream begint te klinken. In een eerder column bestede ik al aandacht aan de muzikale kant van de kwestie. Dit keer ga ik even in op de andere kant. Alles wat geld oplevert wat geen muziek is.
We kennen natuurlijk de bekendste bijverdiensten van bands: de verkoop van T-shirts. Elke rechtgeaarde punker of metalhead heeft een collectie van veelal zwarte shirtjes gelardeerd met pentagrammen, doodshoofden, et cetera en natuurlijk de naam van hun favoriete band. Daarmee identificeer je je niet alleen als metalhead maar adverteer je ook je favoriete band. De prijzen van shirtjes bij shows en online circuleren meestal tussen de 20 en 30 euro. Een longsleeve meestal een derde duurder en een hoodie een vierde. Even schrikken is het als je zo’n shirt wil kopen bij een concert in bijvoorbeeld de Ziggodome, tel er dan maar een tientje bij op. Dat zit hem met name in het feit dat de grotere concertzalen een graantje van de merchandise willen meepikken en dus een percentage van de verkopen willen hebben. Daarnaast dwingen de hoofdacts dan weer de voorprogramma’s om dezelfde prijzen te hanteren als zij. Dit om te voorkomen dat een fan vanwege de lagere prijs gaat voor de shirts van de concurrentie.
Intussen zijn er nog meer vormen van merchandise te koop. KISS is al jaar en dag meester van de merchandise. Bassist en bekendste KISS-lid Gene Simmons is dan ook minsten zoveel zakenman als muzikant. Hij gaat daar zover in dat er regelmatig de draak met hem wordt gestoken. Hij helpt daar ook zelf flink aan mee. Een tijdje terug probeerde hij bijvoorbeeld het copyright op het befaamde handgebaar van de devil’s horns te claimen. Van KISS kun je naast poppetjes, strips en plectrums ook zaken kopen als lipbalsem, condooms en geloof het of niet, grafkisten en urnen. Zolang de kassa maar rinkelt. Deze merch maakte van Gene Simmons een miljonair. Zo lucratief is het allemaal niet voor de meeste muzikanten, maar meer daarover later.
Adam Nergal Darski, frontman van blackened death metal band Behemoth heeft goed gekeken naar wat Gene Simmons deed. Het mag dan niet zo extreem zijn als wat deze beschilderde bassist deed, maar hij heeft toch heel wat handeltjes lopen naast zijn band. En dan bedoel ik niet alleen zijn meer blues en Americana gerichte project Me And That Man. Nee, Nergal zat niet alleen als jurylid / coach in de Poolse The Voice maar begon ook een franchise van barbiers. Hij liet zich sponsoren door Demon Energy Drink, waar een groot deel van de inkomsten gingen naar centra voor beenmerg donors. Het laatste natuurlijk vanwege zijn eigen strijd tegen kanker. Daarnaast verkoopt Nergal ook koffie en bier met de naam van zijn band.
Sowieso is bier en koffie een populaire nieuwe manier om wat bij te verdienen voor bands. Iron Maiden heeft o.a. hun Trooper biertje. Van Motörhead kun je naast bier ook rum, wodka en whiskey kopen. Slipknot liet hun Europese tour samengaan met het op de markt brengen van hun eigen whisky, tesamen met signeersessies. Metallica kwam met hun Blackened whisky, waarbij de vaten waarin de whisky werd gemaakt gebombardeerd werden met hun eigen muziek. In hoeverre dat nu echt veel heeft gedaan met de smaak durf ik een beetje te betwijfelen maar het is een mooi verhaal. Nou ja, zo zijn er nog tal van andere bands met hun drankjes zoals Rammstein, Ghost, AC/DC etc.
Maken al die bijverdiensten onze favoriete artiest nog integer? Of zijn ze veranderd in dezelfde geldbeluste pop idolen waar we als echte metalheads en punkrockers zo van walgen? Laten we dan maar gewoon eens even de vinger op zere plek leggen. Zelfs een Beyoncé heeft het tegenwoordig moeilijk om de rekeningen te betalen van de platenopbrengsten alleen. Toegegeven, haar rekeningen zijn wat hoger dan de mijne of van je lokale metalbandje. Maar het is een feit dat de meeste muziek tegenwoordig digitaal geluisterd wordt en dat het deel van de Spotify inkomsten die een artiest krijgt nogal te verwaarlozen is. Waar vroeger de tours dienden om het album te promoten dient tegenwoordig het album om de tour te promoten. Het is daarom al lang geen goed idee meer om als artiest de TV uit je hotelkamer raam te lazeren. Aan optreden valt in ieder geval nog wat te verdienen. Van de opbrengsten van de kaartverkoop moeten ook nog vervoer, roadies, et cetera betaald worden. Uiteindelijk blijft er dan niet zo heel veel meer over. En dan mag het kaartje van een KISS behoorlijk duur zijn, dat is de hele batterij aan personeel en special effects die ze meezeulen ook.
Het valt niet mee te leven van muziek alleen. Veel muzikanten hebben daarom meerdere projecten, zijn in te huren als sessie-muzikant of producer of doen zelfs voice overs voor TV en film (zoals o.a. Jamey Jasta van Hatebreed). Lukt het je niet dat soort werk te krijgen ben je overgeleverd aan een bijbaan in de fastfood industrie of zoals Raccoon vroeger als vuilnisman. Met dergelijk werk valt het weer niet mee om vrij te krijgen om te touren of om simpelweg het nieuwe album te maken.
Met het uitbrengen van merch hebben bands niet de intentie om rijkelijk de zakken te vullen. Het is met name een kwestie van overleven. En zolang mensen het leuk genoeg vinden om te kopen is dat toch prima? En okay, ik zie liever de shirtjes van Slayer ook niet hangen in de H & M. Koop dus vooral je merch zo rechtstreeks mogelijk bij de artiesten.