ProAge – 4th Dimension

Als titel is 4. wymiar op zijn zachtst ongemakkelijk voor oren die aan de Nederlandse taal gewend zijn. Het Poolse ProAge market dit album daarom als 4th Dimension, de titel van een van de tracks, niet toevallig ook de enige Engelstalige track op het album. Jup, ProAge is progrock in het Pools.
In 1985 begonnen ze als Czwarty Wymiar – kijk nog eens naar de Poolse titel van dit album? Jawel, The Fourth Dimension heetten ze toen. Zonder iets te releasen viel de band destijds uiteen om in 2008 weer bijeen te komen. Inmiddels een aantal bezettingswisselingen verder is er een zesmansbezetting met onder andere een saxofonist. 4th Dimnsion is hun vijfde release.
Opener System heeft wel wat weg van Tool met gedubbelde zang, in zanglijnen die je eerder zou verwachten in vikingmetal. W Cieniu Izolacji gaat daarna meer richting Britse neoprog, met poppy coupletten, waarbij de zang en het gebruik van elektrische piano het meest opvallen en worden afgewisseld met flink steviger Marillion/Arena-achtige stukken. In Czlowiek Z Wysokiego Zamku gaat het weer min of meer terug naar wat in de eerste track te horen was, een ritmesectie die stevig de Toolhoek induikt en vikingmetalachtige zang, met zo nu en dan prominenter opduikende toetsen en saxofoon, met gaandeweg steeds meer een spacerockachtige feel. Sensorium is de meest afwijkende song, een soort folkprog met fluit met vervolgens een melodie die aanvankelijk vrijwel alleen door de basgitaar wordt gedragen.
Het semi-titelnummer 4th Dimension, zoals gezegd de enige Engelstalige track, is een stuk in drie bedrijven dat met zijn bijna 29 minuten langer is dan de andere vijf tracks samen. Het begin is een beetje alsof je vroege Marilliontoetsen kruist met Tool. Het mag trouwens in drie delen verdeeld zijn, ook in het eerste deel wordt al een paar keer van muzikale koers veranderd met op enig moment zelfs een saxofoonsolo. Ook in de manier waarop die wijzigingen worden ingezet doet het regelmatig aan de vroege Marillion denken. En uiteraard is er tijd genoeg om alle instrumenten in het zonnetje te zetten en dat gebeurt dan ook, zoals op een gegeven moment een serie solo’s te horen is met onder andere een Floydiaanse gitaarsolo, gevolgd door een fijne Hammondsolo, dan weer een onverwachte gierende gitaarsolo en zelfs een korte drumsolo – op een studioplaat! Afsluiter Wyspa Czasu is de meest riffy track en daarmee een goed slot aan een gevarieerd album.
En dat Pools? Ik versta erg geen fluitski van, maar de zang heeft hier een vloeiende kwaliteit die maakt dat het ook voor buitenlandse oortjes prima bij de muziek past. Het is een band die allerlei paden bewandelt en dat ook alleszins vaardig doet. Het loopt soms wat te ver uiteen om het tot een evenwichtig album te maken, dat wel. Vooral de liefhebber van Toolachtige prog en spacerock zal goed aan zijn trekken komen, maar ook andere wat avontuurlijker ingestelde proggers zullen zich hier prima mee vermaken.

ProAge website