Tom S. Englund (Evergrey) – Het leven gaat jou niet veranderen

Afgelopen jaar was Tom S. Englund te horen op het livealbum van Redemption en bracht hij, samen met Vikram Shankar, het album Satellites van Silent Skies uit. Ondertussen had hij ook nog de tijd om te werken aan het nieuwe Evergrey-album Escape Of The Phoenix dat op 26 februari uitgebracht zal worden door AFM Records. Tussendoor heeft Tom tijd om via de Skype het een en ander toe te lichten vanuit thuisland Zweden.
Ik spreek hem terwijl hij mij vanuit zijn studio toelacht. Ik vraag me af hoe hij het ervaart om een album te promoten in deze lockdownsituatie.
Tom: Het is natuurlijk een vreemde situatie om in deze tijd bezig te zijn. Normaal reis ik geregeld naar allerlei plaatsen om mensen te spreken, te ontmoeten om mijn album te promoten. Het is nu allemaal anders, maar ik neem het maar gewoon zoals het is en zoals het komt. Ik heb er weinig invloed op en het vraagt gewoon een andere benadering om zaken te regelen.
Terugkijkend is 2020 voor jou helemaal niet zo’n slecht jaar geweest met de albums van Redemption en Silent Skies. Zou je kunnen zeggen dat het zelfs vruchtbaar was?
Tom: Het lijkt wel of ik het heel druk heb gehad in 2020. Ik ben wel bezig geweest maar de opnames van het Redemption-album lagen al klaar en het album voor Silent Skies hebben we enige jaren geleden al opgenomen. Natuurlijk zijn we druk bezig geweest met de promotie ervan, maar ik kon me creatief vooral bezig houden met het nieuwe werk voor Evergrey en ondanks (of misschien dankzij) de pandemie kreeg ik de gelegenheid om me volledig te richten op het nieuwe album van Evergrey. We konden dit keer ongestoord verder werken zonder onderbrekingen. Weet je. Het Evergrey-album was geplanned om te maken. Schrijven aan nieuw materiaal betekent dat ik mezelf opsluit in mijn ‘cave’ en aan het werk ga. We werden nu niet gestoord doordat we afspraken hadden staan in bijvoorbeeld Amsterdam. Daarbij zorgde de situatie ervoor dat je toch na gaat denken om dingen anders te doen. De gitaarpartijen en de zang zijn in onze eigen studio’s opgenomen.
Zijn er dan dingen die je hebt geleerd in deze lockdownperiode?
Tom: Het liefste ga ik de zalen rond om mijn muziek live neer te zetten. Dat is ook ongeveer 70% van het hele muziekgebeuren bij mij. Het is nu zeker een bijzondere tijd waarin ons dingen zijn opgevallen, maar met Evergrey kijken we bij ieder album (en tour) altijd terug naar onze werkwijze, dus dat is niet heel anders dan normaal nu. Ik heb nu wel weer geleerd om nog betere muziek te schrijven. We hebben de tijd genomen en je moet het schrijfproces zien als het bouwen van een huis. Steeds komen er stukjes bij op de basis die gelegd is.
Het project Silent Skies was wel belangrijk voor je?
Tom: Ja, dat klopt, het hele idee voor dit album heb ik al ongeveer tien jaar in mijn hoofd maar het was er nog niet van gekomen om er iets mee te doen. Het waren ook ideeën die ik had die niet bij Evergrey pasten.
Heeft je contact met Vikram daar dan de verandering in gebracht. Had je het niet eerder zelf kunnen uitvoeren?
Tom: Ik had het graag zelf gedaan, mits ik ook in staat ben om piano te spelen, maar daar ontbreekt het me wel aan haha. Vikram was belangrijk voor mij en toen ik hem voor het eerst hoorde spelen, wist ik dat het project zou gaan werken.
Vikram was het ontbrekende stukje van puzzel?
Tom: Zo zou je het kunnen noemen.
Met het vorige album The Atlantic sloot je een trilogie af. Je kon voor dit album dus met een schone lei beginnen.
Tom: Dat klopt. De trilogie had als bijkomend voordeel dat je binnen een bepaald frame je verhaal en teksten moest en mocht neerzetten. Dat maakt het aan de ene kant heel erg gemakkelijk en prettig. Schrijven in zo’n groot project is dan uitdagend maar heeft zijn voordelen. Nu kon ik beginnen waar ik wilden zonder beperkingen. Dat blanke vel van waaruit je kunt werken heeft er wel meer voor gezorgd dat ik energiek en hongerig aan de slag ging.
Je hebt gezegd dat het schrijven van je teksten altijd therapeutisch werkt.
Tom: Ja dat is ook zo. Schrijven is voor mij even een ontsnapping uit de werkelijkheid. Ik realiseer me dat voor mijn in 1996 het belangrijkste thema ‘eenzaamheid’ was. Het kwam toen voort uit het feit dat ik me altijd wel een buitenstaander heb gevoeld. De teksten en het gevoel kwamen toen voornamelijk voort  uit wanhoop en eenzaamheid. Dat is natuurlijk wel veranderd in de loop van de tijd. Tegenwoordig komen de teksten meer voort uit zelfvertrouwen en mijn rol in het leven.

Toch heb je op het nieuwe album toch weer een compositie die Forever Outsider heet. Waar komt dat gevoel dan vandaan bij je?
Tom: Het gevoel om een buitenstaander te zijn is er nog steeds wel. Het komt voort uit mijn jeugd toen ik op school toch anders was dan de anderen. Ik hoorde niet helemaal bij de populaire kinderen en dan sta je er ook buiten. Ik speelde niet met de populaire jongens en dan hoor je op de een of andere manier niet bij wat normaal gevonden wordt.
Je geeft dan toch ook een boodschap mee.
Tom: Ik wil, ook vandaag nog, mensen, en misschien jongeren in het bijzonder, meegeven dat je de tijd moet nemen om je positie in de maatschappij te vinden. Probeer niet jezelf voorbij te lopen om erbij te horen, om de beste te zijn. Jouw tijd komt wel, maar misschien nu nog niet. Geef het de tijd en jouw tijd zal dan ook komen. En ga niet mee in de rad van succes. Je hoeft niet overal de beste in te zijn. Ik sprak er nog over afgelopen week met Floor Jansen op haar YouTube-kanaal. En de boodschap blijft gewoon actueel en universeel. Leef je eigen leven in je eigen tempo. Mijn dochter is ondertussen 21 en is wil haar behoeden voor dat allemaal.
Wat dat betreft hebben zowel jij als Floor het ook niet altijd gemakkelijk gehad in het leven.
Tom: Ja, dat klopt. Nu is Floor getrouwd met één van mijn beste vrienden. En zo zie je dat het allemaal altijd wel weer goed komt. Ik had altijd al het idee dat Floor en ik veel gemeenschappelijk hadden, maar nu we zo dicht bij elkaar wonen en elkaar geregeld zien merk ik hoe onze levens overlappingen hebben.
Zijn je teksten daarmee, wanneer ik je hoor praten over je ervaring als buitenstaander, een reflectie van je eigen leven?
Tom: De teksten die ik schrijf zijn 100 % Tom Englund. Dat wil niet zeggen dat het ook over mij gaat. Het is mijn perspectief over hoe ik de wereld zie en ervaar. Het is mijn kijk op het leven. Natuurlijk is dat gevormd door mijn ervaringen in het leven, maar het zijn geen dingen ik beleef. Het is hoe ik ondertussen in het leven sta en wat voor gevoel dat bij mij teweeg brengt.
Heb je altijd wel het idee gehad dat je artiest/tekstschrijver zou worden?
Tom: Nee, helemaal niet. Zoals ik al heb gezegd hoorde ik niet bij de populaire kinderen op school. Toen ik bij een concert van Def Leppard was, zag ik al die mooie meisjes achter op het podium staan en toen wist ik dat ik dat ook wel wilde haha. Wat trouwens nog nooit gebeurd is bij Evergrey.
In je teksten gebruik je de begrippen water en natuur vaak als metafoor. Is dat bewust?
Tom: Ik herken dat je het zegt, maar het is niet iets dat ik expres of bewust in mijn teksten neerzet. Waarschijnlijk heeft het met mijn jeugd te maken. Mijn vader had een zeilboot en in de zomer waren we vaak op het water aan het zeilen Ik ben een beetje groot gebracht op de zee/oceaan. Dat zijn prettige herinneringen. Keerzijde was natuurlijk dat we in de winter de boot moesten onderhouden en ik met -15 graden Celcius aan de boot aan het werken was met koude handen (lachend). De natuur is gewoon een onderdeel van mij en daarbij is het ook een enorme kracht. De natuur, het weer, is niet te sturen of tegen te houden en dat gevoel van kracht fascineert me denk ik ook. Op het nieuwe album staat de compositie In The Absence Of Sun waar ik het woord/begrip de zon wel bewust als metafoor gebruikt. Juist om het gevoel neer te zetten wanneer je buiten de normale wereld afglijdt.
Je hebt zelf aangegeven dat je het schrijven van teksten ervaart als het schilderen met woorden. Hoe vertaal je dat weer naar de mooie video’s die je met Evergrey schiet?
Tom: Dat schilderen is inderdaad waar. Voor mijn video’s heb ik iemand nodig die mijn ideeën begrijpt. Iemand die in beelden kan neerzetten wat er in mijn hoofd zit. En dan moet het natuurlijk allemaal wel zo goedkoop mogelijk. Gelukkig hebben we iemand die dat voor ons, voor mij, kan doen. We zijn ondertussen al flink aan het praten en discussiëren over de volgende video. Ik schrijf mijn teksten eigenlijk ook altijd vanuit beelden die ik in mijn hoofd heb en daarna volgt de muziek. Dat probeer ik daarna weer te vertalen in videobeelden waarbij ieder frame een plaatje is.
Je hebt wel vaker gasten op een Evergrey-album. Nu wist je James LaBrie te strikken. Hoe heb je de samenwerking met hem ervaren.
Tom: Het was een grote eer om met hem samen te mogen werken op het album. Ergens is hij ergens de reden dat Evergrey is gestart. In die tijd zag ik hem bij Dream Theater. Ik kwam er al snel achter dat we niet zo konden spelen als zij deden. Toen zijn we op zoek gegaan naar een eigen geluid wat uiteindelijk ons Evergreygeluid is geworden. Dream Theater is daar in zekere zin verantwoordelijk voor. James is al ongeveer mijn hele leven bij me. Ik vind zijn werk bij Dream Theater, maar zeker ook zijn solo-albums erg goed. Hij is een soort rolmodel, misschien een vaderfiguur, geworden voor me. In de compositie The Beholder kwamen we op een (instrumentaal) punt waarvan we wisten dat het nog gevuld moest worden en eigenlijk waren we het er unaniem over eens. Dit is een stuk voor James LaBrie. In het proces was iedereen het daar over eens en gelukkig reageerde hij op mijn mail dat hij mee wilde doen. Iedereen was zeer verheugd dat hij had toegezegd. Hij is momenteel zelf druk met zijn nieuwe solo-album, maar wilde graag meezingen op ons album. Hij is zo gemakkelijk om mee te werken en een zeer humoristische man bovendien.
De titel van het album Escape Of The Phoenix blijkt voort te komen uit jouw spel met woorden en gedachten.
Tom: Ja dat klopt. Ik speel graag met woorden en ik bedacht me ook bij het woord van de feniks wat er toch zou gebeuren wanneer de vogel een keer geen zin zou hebben om telkens maar weer te verrijzen. Ik stelde me voor dat ikzelf de vogel zou zijn en wat ik zou doen wanneer ik het zat zou zijn om telkens weer te verrijzen uit het as. Ook hier is het weer mijn perspectief op de wereld en ik denk dat er een heleboel mensen zijn die zich wel eens voelen als een feniks. Die balen van de sleur van iedere dag en daar min of meer gevangen in zitten. En soms gewoon niet te moed hebben om te veranderen of dingen te veranderen. Een hoop mensen wachten tot er iets verandert, maar wanneer je dat doet, blijf je steken in je eigen leven. Het leven gaat jou niet veranderen. Mijn boodschap naar iedereen is dan ook dat je zelf een actieve rol moet gaan spelen wanneer je wilt dat er iets verandert. Veranderingen leiden weer tot veranderingen. En dan heb ik het niet over mensen die getroffen worden door een ziekte. Daar kun je niet veel tegen doen. Maar denk ook niet dat je niets hoeft te doen of kunt doen. En veranderingen hoeven niet altijd moeilijk te zijn. “Don’t paddle up the river”. Vaar gewoon eens stroomafwaarts daar liggen ook andere mogelijkheden te wachten. Soms gaat het dan ook goed en soms wat minder. Met Evergrey hebben we ook gewerkt met de verkeerde mensen wat niet positief afliep. Ik kan ook zeggen dat ik verander, maar ik moet zelf iets doen.
Toch is de verandering in Evergrey toen Henrik en Jonas de band verlieten, weer ‘ongedaan’ gemaakt toen ze terugkwamen.
Tom: Ik heb ze toen gevraagd om de band te verlaten en die verandering toen heeft er juist weer toe geleid dat ze terug konden komen. Geloof me, wanneer we toen die stap niet hadden gezet, was Evergrey er nu niet meer. We beseften echter gaandeweg dat we het werken met elkaar toch enorm misten en realiseerden ons na verloop van tijd dat ze gewoon terug bij Evergrey moesten komen. Dat klinkt natuurlijk gemakkelijk, maar ligt wat gecompliceerder. Het heeft de nodige gesprekken en discussies gekost voordat iedereen zijn zegje had gedaan. Maar juist die verandering toen ze de band verlieten heeft in onszelf wat veranderd wat uiteindelijk toch weer heeft geleid tot de terugkeer van hen.
Je hebt met Evergrey een tour gepland voor het najaar. Ik zal erbij zijn. Wat ga je verwachten?
Tom: Allereerst ga ik verwachten dat iedereen weer klaar staat en staat te juichen omdat er weer live-muziek is in de zalen. Het maakt niet uit van wie. Ik verwacht blijheid en uitverkochte zalen waarbij iedereen zich een biertje veroorloofd.
Ik begrijp dat iedereen blij zal zijn, maar mensen kiezen toch bewust voor een concert van Evergrey.
Tom: Natuurlijk besef ik dat terdege. Maar iedereen is het ondertussen wel spuugzat om thuis te zitten en niet naar een band te kunnen. We gaan ons sowieso goed voorbereiden. We zijn geen band met allerlei “dungeons and dragons” op het podium, dus we kunnen alleen maar overtuigen door een goede set te spelen. Zoals gezegd zie ik er enorm naar uit omdat het live-spelen van je nummers voor 70% bestaat uit wat ik graag doel. Ik zie er naar uit dat we daarmee ook veel mensen die van de muziek van Evergrey houden veel plezier gaan doen. Mensen die onderling het gevoel delen van de liefde voor de band.
En zich daardoor voor dat moment geen ‘outsider’ voelen. Wat me een mooie afsluiting lijkt van dit prettige gesprek.
Tom: Je hebt gelijk. Daarmee is het gesprek mooi rond.
Na elkaar bedankt te hebben voor de tijd en het fijne gesprek, schakelt Tom weer uit om verder te gaan met zijn nieuwe gesprek. Ik blijf nog even lekker nagenieten en luister nog een keer naar het nieuwe album.